1363 yılında yapımına başlanan ancak 19 yılda tamamlanabilen Hüdavendigar Camii, “Ters T” planlı yapı özelliğine sahip olmasına rağmen, caminin kemerleri ve giriş bölümünün yapı biçimi incelendiğinde hiçbir Bursa yapısında görülmeyen özellikler taşıdığı görülür. Caminin yapımında Bizans devrinden kalma devşirme malzeme kullanılmıştır. Hatta kullanılan malzemelerden dolayı caminin Bizans kilisesinden dönüştürüldüğü iddia edilse de, caminin yeni baştan yapıldığı görüşü hakimdir.
Yaygın görüş, caminin Bizans yapı ustaları tarafından yapıldığıdır. Caminin giriş cephesi, Venedik saraylarını andırmaktadır. Gerçekten de caminin kemerleri ve giriş bölümünün yapı biçimi hiçbir Bursa yapısında görülmeyen özellikler taşımaktadır
Sultan I. Murad (Hüdavendigar) tarafından yaptırılan camii, iki katlıdır. Büyük bir kubbesi olan camiinin son cemaat yeri, beş küçük kubbeyle örtülüdür. Altta cami, üstte medrese yer almaktadır. Caminin dışında, ayrı alanlarda olması gereken zaviye ve medrese mekanları burada ibadet yeri ile iç içedir Üst kattaki medreseye caminin her iki yanında bulunan merdivenle çıkılmaktadır. Caminin her iki tarafında dışarıya bakan pencereleri bulunan altışar oda ile arkada her iki yanda ikişerden dört büyük oda ve ortada büyük bir dershane bulunmaktadır.
İslam dinini özgürce ve mistik biçimde yorumlayan dervişler ile İslam dinini bilimsel verilerle yorumlayan ulema ve öğrenciler bu camide bir arada yaşamaları sağlanmıştır. Böylece İslamiyet’in hem tasavvufi hem de Sünni (Ortodoks) unsurları bir araya getirilmiştir.
İlginç bir Akdeniz mimari yapısı ve süslemeleriyle diğer camilerden farklı özelliklere sahip olan Hüdavendigar Camii’nde dikkat edilmesi gereken bir başka özellik; mihrabın üzerinden dua edilen alana açılan esrarengiz penceredir. Mihrabın üzerindeki dar bir geçit ile ulaşılan esrarengiz odanın Sultan Murad’a ait olduğu söylenmektedir. Cami mihrabı büyükçe bir absis önündedir.
Caminin tek minaresi tuğladan örülmüştür Mermer sütunlar ve başlıklar Bizans yapılarından alınarak burada kullanılmıştır. Hatta söylencelere göre; cami mimarının bir Rum olduğu ve caminin bir Bizans kalıntısı veya eski bir Bizans Sarayı üzerine inşa edildiği belirtilmektedir.
Venedik saraylarını andıran gösterişli bir yapı olarak tarif edilen I. Murad Camii’nde göreceğiniz cami-medrese birlikteliğini, derviş-ulema beraberliğini bir başka eserde bu kadar net izlenmemektedir.
Yaşayan Müze Bursa