Manisa Ulucamii

Manisa’da, kent içinde Saruhanlı camisidir. 1376/77’de İshak Bey tarafından yaptırılmıştır. Beylikler Döneminin Batı Anadolu’daki en önemli camisidir. Planı, kenarları yaklaşık 35 m uzunluğunda bir kare biçimindedir. Bu karenin doğu-batı doğrultusunda ikiye bölünmesiyle ortaya çıkan enine dikdörtgenlerin güneyde olanı kapalı ibadet mekanını, kuzeyde olanı cami avlusunu oluşturur. Kapalı mekan, altışar ayak ve sütunun yer aldığı üç taşıyıcı sırası ile kıble duvarına koşut dört sahna bölünür. Böylece kıble duvarına dik yönde de yedi sahın ortaya çıkmış olur. Ama bunlardan yalnızca sağ ve soldaki (doğu ve batı) ikişer tanesi bütün yapı boyunca uzanır. Ortadaki üç sahnın ikişer (toplam dört) taşıyıcısı kaldırılarak mihrap önü kubbesine yer açılmıştır. Mihrap duvarına gömülü iki sütun ile ikişer tanesi yanlarda, iki tanesi de geride (kuzey) sekiz ayağın taşıdığı kemerlere büyük mihrap önü kubbesi oturur. Bu düzen içinde bu büyük kubbe, üç yandan (batı, kuzey ve doğu) sahınlardaki sütunları birbirine bağlayan kemerlerin oluşturduğu küçük kare birimlerle çevrilmiş olmaktadır. Daha erken tarihli Silvan, Kızıltepe ve Van ulucamilerinde de görülen bu şema Manisa Ulucamisi’nde, bütün kapalı mekanın yaklaşık dörtte birini kaplayan (çapı 10,80 m) mihrap önü kubbesi ile büyük kubbenin egemen olduğu daha sonraki Osmanlı camilerine doğru atılmış çok önemli bir adım oluşturur.

Kapalı mekandaki sütun sıralarının aynı aralıklarla devam etmesiyle avlunun doğu ve batısında ikişer, kuzeyinde de tek sıra halinde revaklar oluşur. Bunların ortasındaki havuzlu, üstü açık alan, caminin kubbesi ile aynı büyüklüktedir. Bu revaklı avlu uygulaması da, Edirne’deki Üç Şerefeli Cami’de olgunlaşmaya başlayarak Klasik Dönem Osmanlı camilerinde son biçimini alacak olan revaklı şadırvan avlusuna giden gelişme çizgisindeki ilk örnektir. Gerek kubbeyi, gerekse avlu boşluğunu saran küçük birimlerin üstü, sütunlara oturan kubbeye benzer çapraz tonozcuklarla örtülüdür.

Caminin batı duvarına bitişik medrese, güneybatı köşesi kesik, daha küçük bir dörtgen biçimindedir. Kuzey cephesi, cami avlusunun kuzey cephesi hizasından daha geridedir. lki yapı kütlesinin arasındaki girinti köşede minare yer alır. Medresenin kapısı kuzey cephesinin ortasındadır. Taçkapı nişinin ardındaki sivri tonozla örtülü bir geçitten avluya ulaşılır. Revaksız avlunun güney kenarının ortasında medresenin tek eyvanı yer alır, batı kenarı boyunca da üç tane hücre sıralanır. Avlunun doğu kenarında ise dikdörtgen planlı türbe vardır. Batı duvarıyla camiye bitişik olan türbenin üstü enine bir sivri tonoz ve basık bir kubbeyle örtülüdür. Türbenin bitişiğindeki bir geçit medrese avlusu ile cami avlusunu birleştirir.

Ana Britannica

Manisa UlucamiiMurat KAYA