SAYDA

Akdeniz kıyısında yer alan antik kent Sayda idari anlamda bir ildir. Tarım, balıkçılık, ticaret ve pazaryeri ekonomide önemli yer tutar. Trans Arp petrol boru hattının buradaki limandan Akdenize terminali vardır. Beyrut’a 40 km uzaklıktadır.

En eski Fenike şehirlerinden biri olan Sayda, MÖ 3. bin yılda kurulmuş ve 2. yüzyılda zenginleşmiştir. Yunan şairi Homeros’un eserlerinde ve Eski Ahit’te sıkça Sayda’dan bahsedilir; ve sırasıyla Asur , Babil, Pers, Büyük İskender, Suriye Seleukosları , Mısır’ın Ptolemai hanedanı ve Romalılar tarafından yönetilmiştir. O zamanlar Sayda, mor boyaları ve cam eşyalarıyla ünlüydü. Büyük Hirodes şehri süsledi ve İsa onu ziyaret etti. Haçlı Seferleri sırasında, Sidon birkaç kez el değiştirdi. Yıkıldı ve yeniden inşa edildi. Osmanlı yönetimi altında, 1517 den itibaren 400 yıl boyunca şehir sürekli gelişti. En parlak zamanını yarı bağımsız Dürzi vali Fahreddin II zamnında yaşadı. Fransızlar ticareti geliştirdiler. 1770 lerde  Lübnan’ın Osmanlı valisi Cezzar Ahmed Paşa, Akka, Sayda ve Beyrut’ta ticari faaliyetleri kontrolü altına aldı, çok gelir getiren ve Avrupalı tüccarların gözde malları olan pamuklu, hububat ve ipekli ticaretini tekeline geçirdi. Bu iktisadi güç siyasi kudretinin de anahtarı oldu. Onun bu faaliyetleri özellikle Fransızlar’ı çok ürküttü; ticari menfaatleri zedelenen Fransızlar, ileri gelen zengin hristiyan Arap burjuvaları, daha alt kesimi oluşturan müslüman grubun büyük desteğini kazanmış olan Cezzar hakkında menfi propagandaya giriştiler. Hatta bizzat İstanbul’daki Fransız elçisi Cezzar’ı III. Selim’e şikayet etmişti.

Döneminden büyük bir nekropol, üzerinde savaş ve av sahneleri tasviri olan, Eşmunazar ve Tennes iki Sidonian kralının ve ünlü İskender lahitinin de dahil olmak üzere birçok Osman Hamdi Bey tarafından  İstanbul’a getirilmiştir.

Diğer kalıntılar arasında iki haçlı kalesi ve Fenike Eşmun Tapınağı bulunmaktadır. Deniz kenarındaki Haçlı kalesi eski zamanlardan kalma çarşısı görmeye değer yerlerdir.

Şehrin oldukça büyük bir Hıristiyan Maruni topluluğu vardır . Ayrıca çok miktarda Filistinli mülteci vardır. Nüfusu yaklaşık 150 bindir.

SAYDAMurat KAYA