Bu camiin yerinde evvelce Şeyhülislam Hoca Saadeddin Efendi zevcesi Fatma Hatun mescidi bulunmakta idi. İşte bu sahada Mahmut I. camiin inşasına (1161) 1748’de başlattırmış, vefatı üzerine Osman III. devam ettirmiş ve (1169) 1755’te tamam olmuştur ki, kitabesi bu tarihi taşımaktadır, “Nuruosmani” ismi verilmiştir. Mimarı Mustafa Ağa olup yardımcısı Simon Kalfadır. Cami, iki kapılı geniş bir dış avlu ile çevrili olup, medrese, kütüphane, imaret, sebil, türbe ve çeşme ile muhitindeki dükkan ve handan müteşekkil bir mamuredir. Cami, çarşı tarafında yüksek bir su basman üzerine yapılmıştır. Barok üslubun tesiriyle meydana gelen bu karakteristik mabedin iç avlusu klasik plan esasından tamamen ayrılmış, yarım daire şeklinde 12 sütuna müstenit 14 kubbelidir. Şadırvanı yoktur. Camiin planı kare olup mihrap çıkıntılıdır.
Yüksek ve kutru haylı geniş olan kubbeyi duvarlara binen kemerler taşımaktadır. Cami, beş sırada 174 pencereden ışık almakta olup işbu alçı pencereler Barok stildedir. Cümle kapısı üzerinde müezzin mahfeli cenahlarda mahfeller, mihrabın solunda büyük bir ramp ile çıkılan ve odaları da bulunan Hünkar mahfeli bulunmaktadır.
Camiin mihrabı, minberi, silmeler Barok üslupta temiz ve sanatkarane işçilikle yapılmış, yazıları devrinin tanınmış hattatlarından Rasim, Yedikulelizade Abdulhalim, Bursalı Müzehhip Ali ve katipzade Mehmet Refi Efendilerin eserleridir. Türbesi, kargir ve tek kubbeli olup iki hükümdar da defnedilememiş, Osman III. valdesi Şehsuvar Sultan ile bazı şehzade ve sultanlar medfundur. Kütüphanesi fevkanidir, iki sebil ile çeşme, çarşı kapısına nazırdır.
İstanbul Camileri – Tahsin Öz