KUZEY İRAN (TEBRİZ-MEŞHED)

 

 

 

2019 yılının Eylül ayında Tebriz’den başlayan muhteşem Kuzey İran yolculuğumuz yaklaşık 2 hafta kadar sürdü. Rehberlerimiz Sevgili Rana ve Sevgili Babek bizlere unutulmaz bir gezi yaptırdılar. Gezimiz Tebriz’de başladı. Tebriz büyük bir tarihe sahip bir Türk şehri, burada neredeyse Farsça konuşan kimseye rast gelmiyorsunuz. Gezimiz kuzeyden doğuya doğru devam etti. Dokusu bozulmamış otantik Kandovan ve Mesuleh gibi pitoresk köylere uğradık. Meraga, Damgan, Bestam gibi önemli Selçuklu şehirlerinden geçtik. Kazvin’in büyüsüne kapıldık. Eski zamanlardaki ihtişamını düşledik kapalı çarşısında gezerken. Yolumuz Meşhed’e kadar devam etti. Meşhed, İran Şii dünyasının en önemli cazibe merkezi, bunun nedeni şehrin kalbindeki İmam Rıza Türbe cami kompleksi. İki özel durağımız vardı. Bunlardan biri Erdebil Nir kasabası yakınlarındaki Nir Kervansarayı idi. Bu 14. yy yapısı bizleri alıp Orta Asya’nın bozkırlarına, dağlarına götürdü. Bir diğeri de en önemli durağımız olan Ribatı Şerif idi. Meşhed’den sonra Türkmenistan sınırına yakın Horasan ilinin bozkırında karşımıza çıkıverdi. Bu muhteşem 11-12 yy Selçuklu eseri Sultan Sencer ve hatunu Terken tarafından yaptırılmış, bizlere adeta Selçuklu’nun ne kadar büyük bir medeniyet olduğunu göstermek için hala dimdik ayakta duruyor.


 

 

TEBRİZ

 

Tebriz, antik çağlardan beri bir kültür ve alışverişi merkezi olmuştur. Tarihi çarşı kompleksi, İpek Yolu üzerindeki en önemli ticaret merkezlerinden biridir. İslam’ı izleyen İran şehirciliğinin ilk dönemlerinden beri aynı yerde bu çarşı vardır. Çarşı, İpek Yolu üzerinde Doğuya doğru giden Marco Polo tarafından ziyaret edilmiştir.

Daha fazla bilgi ve fotoğraf için…

 

ERDEBİL

Şeyh Safi, 1252 yılı Erdebil Kalkhuran köyünde doğdu, Safevilerin kökü buna dayandığı için Safevi hanedanının kurucu olmuştur. Şeyh Safiüddin’i 25 yıl Hacıddin Zahid’in yanında öğrenci olarak bulundu. Hacıddin Zahid’in kızıyla evlenen Safi, Şeyh’in (1294) ölümünden sonra Safevi mezhebinin lideri oldu. Erdebil geniş bir alan için ruhani bir merkezdi ve Şeyh Safi bu merkezin başındaydı.

 

Daha fazla bilgi ve fotoğraf için…

 

KAZVİN

İran’ın en eski şehirlerinden biridir. Safevi hanedanlığı döneminde Kazvin başkentti. Kazvin şehri Tahran’ın 144 km batısında düz bir alanda bulunmaktadır. Şehir, Sasani hanedanından I. Şahpur tarafından kuruldu. Daha sonra Kazvin, Abbasi Halifeliğinin önemli bir askeri üssü haline geldi. En görkemli camilerden biri olan Cuma Camisi Harun Reşid tarafından inşa yaptırılmıştır. 9. yüzyılda kutsanmış Medine olarak adlandırılan Kazvin şehrinin önüne yeni bir kale inşa edildi. Daha sonra Halife Harun Reşit emriyle Medine’nin mübarek kalesi yeniden inşa edildi ve etrafına yeni kale duvarları yapıldı. Ölümünden sonra şehrin yeniden inşası ve genişletilmesi Türk hükümdarları tarafından tamamlandı.

Daha fazla bilgi ve fotoğraf için…

 

MERAGA

Doğu Azerbaycan eyaleti sınırları içide yer alan Meraga geçmişin parlak zamanları düşünüldüğünde bügün küçük bir şehirdir. İslam öncesi dönemlerde, Abbasiler, Selçuklular, İlhanlılar ve sonraki dönemlerde önemli bir kent olmuştu. İçerisinde Selçuklu, İlhanlı Kümbetleri ve zamanında çok önemli olan bir rasathane halen görülebilmektedir.

Daha fazla bilgi ve fotoğraf için…

 

DAMGAN

İran’ın Semnan eyaletinin başkentidir. 2006 nüfus sayımına göre nüfusu 15.849 ailede 57.331 idi. Tahran’ın 342 km doğusunda, Meşhed’e giden otoyol üzerinde, 1.250 m yükseklikte yer almaktadır. İran platosundaki en eski şehirlerden biridir, tarihi 7.000 yıl öncesine uzanır ve birçok tarihi ilgi çekici yere sahiptir. Bunların en eskisi Tepe Hisar’dır. Sasani İmparatorluğu’ndan kalma bir kalenin kalıntıları bulunduğu şehrin güneydoğusunda yer almaktadır.

Ayrıca Tarikhane Camisi, Cuma Camisi, Kırkkız Kümbeti, Piri Alemdar Kümbeti ve Mihmandost Kümbetleride görülmeye değer Selçuklu eserleridir.

Daha fazla bilgi ve fotoğraf için…

 

SEMNAN

Semnan, İran’da Semnan Eyaleti’nin yönetim merkezi olan şehirdir.  Şehrin 2006 yılı resmi nüfusu 125 bin kişi ve 36 bin hanedir. Şehir, Elburz Dağları’nın güney yamaçlarında, denizden 1138 m. yüksekte kuruludur. İslam öncesi, Selçuklu, Safevi ve Kaçar döneminde ait eserler mevcuttur. Selçuklu döneminden Cuma Camisi ve çarşı, Kaçar dönemimden Sultan Camisi ve kale kapısı görmeye değer yerlerdir.

Daha fazla bilgi ve fotoğraf için…

 

KANDOVAN VE MASULEH KÖYLERİ

Kandovan Doğu Azerbaycan Eyaletinde bulunan bir köydür. Köy yaklaşık 60 hanedir ve evler aynen Kapadokya’da olduğu gibi kayalara oyulmuştur. Peribacaları görünümü vardır.

Masuleh Sardar-e Jangal Bölgesinde bir köydürİran’ın Gilan eyaleti Fumen şehrindedir. 2006 nüfus sayımına anda, nüfus 180 hanede 550 kişi idi. Evler bir yamaçta ve üst üste ve kerpiçten yapılmadır.

 

Daha fazla bilgi ve fotoğraf için…

 

HAYYAM-ATTAR-FİRDEVSİ

Ömer Hayyam, Arapça tam olarak Gıyaseddin Ebu el-Feth Umar bin İbrahim el-Nişaburi el-Hayyami, (dt. 18 Mayıs 1048, Nişabur, Horasan, öt. 1131) Matematikçi, gökbilimci ve şair, kendi ülkesinde ve dünyada bilimsel başarılarıyla tanınmıştır. Ancak esas şöhreti 1859 da İngiliz Edward Fitzgerald  tarafından çevirisi yapılan Rubailer ile elde etmiştir. Rubailer daha sonra Farsça, Türkçe başta olmak üzere bir çok dile çevrilmiştir.

 

Daha fazla bilgi ve fotoğraf için…

 

BESTAM

Bestam dendiği zaman ilk akla gelen, ilk mutasavvıflardan Beyazı-ı Bestami dir. Bestam’da bulunan türbesi önemli bir çekim noktasıdır. 777-875 yılları arasında yaşadığı varsayılmaktadır. Hemen bütün tasavvuf  kitaplarında Bayezid-i Bistâmi’den bahsedilirse de bu bilgiler genellikle onun menkıbeleri, sözleri ve şathiyelerine dair olup bunlar arasında hayatıyla ilgili pek az bilgi bulunmaktadır. Dedesi Süruşan  aslen İranlı Mecusi bir din adamıyken müslüman olmuştur. Dindarlığı ile tanınan babası İsa’dır. Oğlu Tayfur “Sultanü’l-arifin, pir-i Bistam, Bayezid (Ebu Yezid)” diye meşhur olmuştur. 

 

Daha fazla bilgi ve fotoğraf için…

 

RİBAT-I ŞERİF

Ribat-ı Şerif için diyebilirim ki şimdiye kadar gördüğüm kervansarayların en muhteşemi. Horasan’da Meşhed ile Merv arasındaki kadim ipek yolunda yer alıyor. 11 yy da Selçuklu Sultanı Sencer dönemimde yapılmış ve pişmiş topraktan yapılma kitabesi bugün bile bu yapını tarihi hakkında bize bilgi veriyor. Bozkırın ortasında inanılmaz bir yapı muhteşem büyüklükte ve kervanlarını ağırlamaya hazır gibi duruyor.

Daha fazla bilgi ve fotoğraf için…

 

KERVANSARAYLAR

İran’ın çeşitli bölgelerinde değişik zamanlarda yapılmış Nir kervansarayı, Anuşirvan-ı Ehvan, Devletabad Kalesi ve Miyandaşt Kervansarayı. Özellikle Şah Abbas döneminde İran’da 999 adet kervansaray yapılmıştır. Bunların çoğu metruktur ve burada iki tanesi görülmektedir.

 

 

Daha fazla bilgi ve fotoğraf için…

 

İMAM RIZA

Hz. Muhammedin soyundan gelen 12 imamdan biri olan 8. İmam Rıza Meşhed’de medfundur. Şii dünyasının, özellikle nüfusun büyük çoğunluğunun Şii olduğu İran’ın en önemli cazibe merkezidir. Trenler, uçaklar, otobüsler ve özel araçlar buraya sürekli İran’ın her yerinden seferler düzenlemektedir. Şehir İran’ın en gelişmiş şehridir. İmam Rıza cami ve türbe kompleksi Meşhed’in merkezinde ve yaklaşık 1 km çapındadır. Cami ve türbenin içi çok zengin aynakari işlemelerle süslenmiştir.

Daha fazla bilgi fotoğraf için…

KUZEY İRAN (TEBRİZ-MEŞHED)Murat KAYA